भारतीय शिक्षणपद्धती निबंध मराठी, Indian Education System Essay in Marathi

भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध, Indian education system essay in Marathi: नमस्कार मित्रांनो, आज आम्ही तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहोत भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध, Indian education system essay in Marathi हा लेख. या भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध लेखात या विषयाची संपूर्ण माहिती देण्याचा माझा प्रयत्न असेल.

सर्व वर्गांतील विद्यार्थी मित्र मैत्रिणींना एकाच लेखात संपूर्ण माहिती देणे हाच आमचा एकमेव उद्देश आहे, जेणेकरून तुमचा सर्व वेळ वाया जाणार नाही. चला तर मग पाहूया भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध, Indian education system essay in Marathi हा लेख.

भारतीय शिक्षणपद्धती निबंध मराठी, Indian Education System Essay in Marathi

भारतीय शिक्षण व्यवस्था ही खूप जुनी शिक्षण व्यवस्था आहे जी अजूनही अस्तित्वात आहे. यातून अनेक प्रतिभावान माणसे निर्माण झाली आहेत ज्यांनी जगभरात भारताचा गौरव केला आहे.

परिचय

भारतातील सध्याची शिक्षण व्यवस्था ही ब्रिटिश सरकारची देणगी मानली जाते. लॉर्ड मॅकॉले यांनी या व्यवस्थेला जन्म दिला. ही शिक्षण व्यवस्था चांगली असली तरी आजही शिक्षण व्यवस्था भ्रष्टाचाराने पोखरली आहे. या शिक्षण पद्धतीमुळे विद्यार्थ्यांचा शारीरिक व आध्यात्मिक विकास होत नाही.

प्राचीन भारतातील शिक्षणाचे महत्त्व

प्राचीन काळी शिक्षणाला खूप महत्त्व होते. सभ्यता, संस्कृती आणि शिक्षणाचा उदय भारतात प्रथम झाला. प्राचीन काळी, शहरे आणि खेड्यांपासून दूर असलेल्या जंगलात शिकण्याचे ठिकाण होते. ऋषी मनी गुरुकाल चालवत असत. प्राचीन काळी विद्यार्थी ब्रह्मचर्य पाळायचे आणि आपले संपूर्ण शिक्षण फक्त आपल्या गुरूंच्या चरणी बसून पूर्ण करायचे.

तक्षशिला आणि नालंदा अशाच शाळा होत्या. परदेशीही शिकायला यायचे. त्यानंतर मध्ययुगीन काळ आला जेव्हा भारताला दीर्घकाळ अधीनतेचा सामना करावा लागला. नंतरच्या काळात फक्त श्रीमंत आणि सरंजामदारांनाच शिक्षण मिळू लागले. स्त्री शिक्षण जवळपास संपले होते.

नवीन शिक्षण पद्धतीची गरज

१ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारत स्वतंत्र झाला. ब्रिटिश शिक्षणपद्धती आपल्या शिक्षणपद्धतीशी सुसंगत नसल्याने आधुनिक शिक्षणपद्धती कशी आणता येईल याचा विचार त्यावेळच्या नेत्यांनी सुरू केला. गांधीजींनी शिक्षणाविषयी सांगितले की, शिक्षण म्हणजे मुलांमधील सर्व शारीरिक, मानसिक आणि नैतिक शक्तींचा विकास होय. शिक्षण व्यवस्था सुधारण्यासाठी विविध समित्या स्थापन करण्यात आल्या.

समितीने एक सर्वसमावेशक योजना तयार केली जी तीन वर्षांत ५०% शिक्षण कव्हर करेल. माध्यमिक शिक्षणाची निर्मिती झाली. विद्यापीठाचाच प्रश्न सोडविण्याचा प्रयत्न झाला. त्यानंतर भारतात मूलभूत शिक्षणाचा प्रसार करण्यासाठी मूलभूत शिक्षण समितीची स्थापना करण्यात आली. अखिल भारतीय शिक्षण समितीच्या शिफारशींनुसार मुलांसाठी प्राथमिक शिक्षण सक्तीचे करण्यात आले.

कोठारी आयोगाची स्थापना

शिक्षण क्षेत्रात बदल घडवून आणण्यासाठी कोठारी आयोगाची निर्मिती करण्यात आली. या आयोगाने राष्ट्रीय स्तरावर नवीन योजना लागू करण्याची शिफारस केली. या प्रकल्पावर बराच वेळ चर्चा झाली. देशातील अनेक राज्यांमध्ये ही प्रणाली लागू करण्यात आली. या पद्धतीमुळे दहा वर्षात दहावीपर्यंत सामान्य शिक्षण मिळू शकले.

यामध्ये सर्व विद्यार्थी एकाच विषयाचा अभ्यास करतील. दहावीच्या परीक्षेनंतर विद्यार्थी वेगवेगळ्या विषयांचा अभ्यास करतील. तुम्हाला हवे असेल तर तुम्ही विज्ञान घेऊ शकता. कारागिरीची शाखा वाणिज्य आणि अगदी औद्योगिक कार्यातही होईल.

नवीन शैक्षणिक धोरणाचे फायदे

रोजगाराला अग्रस्थानी ठेवून नवीन शैक्षणिक प्रणाली निर्माण केली आहे. आपण अनेकदा विद्यापीठे आणि महाविद्यालयांमध्ये शिकत असलेले लोक पाहतो, पण त्यांना अभ्यासात रस नसतो. असे लोक समाजात अराजकता आणि अराजकता निर्माण करतात. नवीन शैक्षणिक धोरणामुळे हे विद्यार्थी दहावीपर्यंत राहतील आणि त्यांना विद्यापीठात प्रवेश घेता येणार नाही, याचा फायदा आम्हाला होणार आहे.

पात्र विद्यार्थी विद्यापीठांमध्ये प्रवेश घेऊ शकतात. दहावी पूर्ण केल्यानंतर, विद्यार्थी डिप्लोमा कोर्समध्ये प्रवेश घेऊ शकतात आणि नोकरी मिळवू शकतात.

भारतीय शिक्षण व्यवस्थेतील त्रुटी

भारतीय शिक्षण व्यवस्थेत अशा अनेक समस्या आहेत ज्या व्यक्तीची योग्य वाढ आणि विकास रोखतात. भारतीय शिक्षण व्यवस्थेतील सर्वात मोठा वाद आणि समस्या म्हणजे ग्रेडिंग आणि ग्रेडिंग पद्धती. विद्यार्थ्याच्या बुद्धिमत्तेचे मूल्यांकन तीन तासांच्या कामावरून केले जाते, व्यावहारिक क्षमतेवरून नाही.

दुसरा मुद्दा म्हणजे व्यावहारिक शिक्षणाला महत्त्व दिले जात नाही. आपली शैक्षणिक व्यवस्था विद्यार्थ्यांना पुस्तकी किडा बनण्यास प्रोत्साहित करते आणि जीवनातील वास्तविक समस्या आणि आव्हानांना तोंड देण्यासाठी त्यांना तयार करत नाही.

विद्यार्थ्यांसाठी शैक्षणिक इतके महत्त्वाचे आहेत की त्यांना क्रीडा आणि कला क्रियाकलापांमध्ये सामील करण्याची गरज दुर्लक्षित केली जाते. नियमित परीक्षा घेतल्या जातात आणि प्रत्येक टप्प्यावर विद्यार्थ्यांची चाचणी घेतली जाते. त्यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये प्रचंड तणाव निर्माण होतो. उच्च श्रेणींमध्ये प्रगती करत असताना विद्यार्थ्यांची तणावाची पातळी वाढतच जाते.

भारतीय शिक्षण प्रणाली सुधारण्याचे मार्ग

भारतातील या शिक्षण पद्धती सुधारण्यासाठी अनेक नवीन कल्पना आणि सूचना जाहीर केल्या आहेत आणि सामायिक केल्या आहेत. वापरकर्ते आमच्या शैक्षणिक प्रणाली आणि धोरणे बदलू शकतील अशा काही मार्गांमध्ये हे समाविष्ट आहे.

कौशल्य विकासावर भर द्या

भारतीय शाळा आणि विद्यापीठांनी विद्यार्थ्यांच्या ग्रेड आणि पात्रतेला इतके महत्त्व देणे थांबवून त्याऐवजी कौशल्य विकासावर लक्ष केंद्रित करण्याची वेळ आली आहे. विद्यार्थ्यांची संज्ञानात्मक, समस्या सोडवणे, विश्लेषणात्मक आणि सर्जनशील विचार कौशल्ये वाढवणे आवश्यक आहे. हे करण्यासाठी, त्यांनी कंटाळवाण्या वर्ग सत्रांसह विविध शैक्षणिक आणि अतिरिक्त क्रियाकलापांमध्ये भाग घेतला पाहिजे.

पुरेसे व्यावहारिक ज्ञान

कोणत्याही विषयाचे सखोल आकलन विकसित करण्यासाठी व्यावहारिक ज्ञान आवश्यक आहे. तथापि, आपली भारतीय शैक्षणिक व्यवस्था प्रामुख्याने सैद्धांतिक ज्ञानावर केंद्रित आहे. हे बदलण्याची गरज आहे. चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी आणि अर्ज करण्यासाठी विद्यार्थ्यांना प्रत्यक्ष अनुभव प्रदान केला पाहिजे.

अभ्यास कार्यक्रमाचे पुनरावलोकन करा

आपल्या शाळा-महाविद्यालयांचा अभ्यासक्रम अनेक दशकांपासून सारखाच आहे. बदलत्या काळानुसार त्यात बदल करण्याची वेळ आली आहे जेणेकरून विद्यार्थी त्यांच्या वेळेसाठी अधिक महत्त्वाच्या गोष्टी शिकतील. उदाहरणार्थ, संगणक हा शाळांमध्ये मुख्य विषय बनला पाहिजे जेणेकरून विद्यार्थी सुरुवातीपासूनच प्रभावीपणे काम करायला शिकतील. तसेच, उत्कृष्ट संभाषण कौशल्य विकसित करण्यासाठी वर्ग घेणे महत्वाचे आहे कारण ते वेळ घेणारे आहे.

चांगले शिक्षक कर्मचारी नियुक्त करा

काही रुपये वाचवण्यासाठी आपल्या देशातील शैक्षणिक संस्था उच्च पात्रता आणि अनुभवी नसलेल्या शिक्षकांना कामावर घेतात, परंतु कमी पगाराची मागणी करतात. ही वृत्ती बदलायला हवी. तरुणांच्या मनाचा विकास करण्यासाठी चांगल्या शिक्षकाची नियुक्ती करावी.

प्रतिभेला स्थान द्या

आपल्या देशातील शैक्षणिक व्यवस्थेला शैक्षणिक पलीकडे पाहावे लागेल. विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास व्हावा यासाठी खेळ, कला आणि इतर उपक्रमांनाही महत्त्व दिले पाहिजे.

भारतीय शैक्षणिक आराखड्यात बदल करण्याची खरी गरज आहे ज्यामुळे अधिक हुशार व्यक्ती निर्माण होण्यास मदत होईल. भारतीय प्रशिक्षणाच्या पायाभूत सुविधांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर कमतरता असल्याचे म्हटले जाते. हे तरुण व्यक्तिमत्त्वांसाठी चांगल्यापेक्षा अधिक नुकसान करते. विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास व्हावा यासाठी खेळ, कला आणि इतर उपक्रमांनाही महत्त्व दिले पाहिजे.

निष्कर्ष

भारतीय शैक्षणिक व्यवस्थेत परिवर्तन घडवून आणण्याची गरज अनेकदा व्यक्त करण्यात आली आहे. मात्र याबाबतीत थोडी समजूतदारपणा वापरायला हवी. मुलांच्या आणि संपूर्ण राष्ट्राच्या चांगल्या भविष्यासाठी जुन्या व्यवस्थेत सुधारणा करण्याचे महत्त्व समजून घेण्याची हीच वेळ आहे.

आज आपण काय वाचले

तर मित्रांनो वरील लेखात आपण भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध, Indian education system essay in Marathi हि माहिती पाहिली. मला खात्री आहे कि मी भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध या विषयावरील सर्व माहिती वरील लेखात मिळाली असेल.

तुम्हाला हा लेख कसा वाटला, आम्हाला कमेंट बॉक्समध्ये सांगा, जेणेकरून आमच्या भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध मराठी लेखात काही चूक असेल तर आम्ही ती लवकरात लवकर दुरुस्त करण्याचा प्रयत्न करू शकू किंवा वरील लेखात तुमची अधिक माहिती समाविष्ट करण्याचा प्रयत्न करू.

जाता जाता मित्रांनो, जर तुम्हाला या लेखातून भारतीय शिक्षणपद्धती मराठी निबंध, Indian education system essay in Marathi या विषयावर संपूर्ण माहिती मिळाली असेल. जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर तुम्ही हा लेख तुमच्या फेसबुक, ट्विटर आणि व्हॉट्सॲप या सोशल मीडियावर नक्कीच शेअर करा.