नमस्कार मित्रांनो, आज आम्ही तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहोत दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी, essay on drought in Marathi हा लेख. या दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी माहिती लेखात या विषयाची संपूर्ण माहिती देण्याचा माझा प्रयत्न असेल.
सर्व वर्गांतील विद्यार्थी मित्र मैत्रिणींना एकाच लेखात संपूर्ण माहिती देणे हाच आमचा एकमेव उद्देश आहे, जेणेकरून तुमचा सर्व वेळ वाया जाणार नाही. चला तर मग पाहूया दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी, essay on drought in Marathi हा लेख.
दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी, Essay On Drought in Marathi
भारतातील शेती जून ते सप्टेंबरच्या मध्यापर्यंत आणि देशाच्या काही भागात ऑक्टोबर ते डिसेंबर या कालावधीत होणाऱ्या मोसमी पावसावर अवलंबून असते.
परिचय
अरबी समुद्र, हिंदी महासागर आणि बंगालच्या उपसागरावर वाहणाऱ्या वाऱ्यांच्या जोरावर मान्सूनची तीव्रता अवलंबून असते. कधी देशात मुसळधार पाऊस पडतो तर कधी मान्सूनमध्ये पाहिजे तसा पाऊस पडत नाही किंवा पाऊस अधूनमधून पडतो.
शिवाय, देशात पाऊस नेहमी कमी-अधिक प्रमाणात होत असतो. असे काही क्षेत्र आहेत जिथे मान्सून खूप सक्रिय असतो तर देशाच्या इतर भागांमध्ये क्वचितच पाऊस पडतो. जसजसे ते किनार्‍यापासून दूर जाते तसतसे तिची तीव्रता मोठ्या प्रमाणात कमी होते आणि पर्जन्य कमी किंवा कमी होते.
दुष्काळाची समस्या
भारतातील मान्सूनच्या या अनियंत्रित आणि अनियंत्रित स्वरूपामुळे काही ठिकाणी दुष्काळाची समस्या निर्माण होते. जेव्हा एखाद्या विशिष्ट वर्षातील पाऊस त्या वर्षाच्या त्या वेळेसाठी अपेक्षित सरासरी किंवा सामान्य पातळीपेक्षा कमी पडतो तेव्हा दुष्काळ पडतो. दुष्काळ हा साधारणपणे कमी आणि जास्त पर्जन्यमान असलेल्या भागात होतो.
अनेक वेळा मान्सूनचे अकाली आगमन किंवा अतिवृष्टीमुळे पडणारा ओला दुष्काळ यामुळे दुष्काळ पडतो. दुष्काळ कितीही असला तरी त्याचा सर्वाधिक फटका शेतीला बसतो.
भारतात, सरासरी, एकूण शेतजमिनीच्या १६% आणि सुमारे ५० दशलक्ष लोकांवर दुष्काळाचा परिणाम होतो. ७५ सेमी पेक्षा कमी वार्षिक पर्जन्यवृष्टी किंवा ४० सेमी किंवा त्याहून अधिक तफावत असलेले क्षेत्र नियमितपणे दुष्काळामुळे प्रभावित होतात. सुमारे ९९ जिल्हे आहेत जेथे वार्षिक पर्जन्यमान ७५ सेमीपेक्षा कमी आहे. एकूण ६८% लागवड क्षेत्र विविध दुष्काळी परिस्थितीत आहे.
पश्चिम बंगाल, बिहार आणि ओडिशा यांसारख्या तुलनेने दमट आणि आर्द्र प्रदेशात सर्वात गंभीर दुष्काळ पडला आहे. या भागात साधारणपणे भरपूर पाऊस पडतो, परंतु थोडासा पाऊसही येथे गंभीर दुष्काळ निर्माण करू शकतो कारण या प्रदेशाची दाट लोकसंख्या आणि मान्सूनच्या पावसावर अवलंबून असलेली शेती. दुष्काळामुळे देशाच्या लोकसंख्येच्या मोठ्या भागावर परिणाम होतो, ज्यामुळे दुष्काळ गंभीर होतो.
दुष्काळाचे परिणाम
दुष्काळाचा सर्वाधिक फटका भूमिपुत्रांना बसला आहे. त्यांच्याकडे शेतीशिवाय उत्पन्नाचे दुसरे कोणतेही साधन नसल्याने त्यांना आपला परिसर सोडून अन्यत्र स्थलांतर करण्याशिवाय पर्याय नाही.
सिंचन सुविधेचा अभाव आणि मान्सूनच्या पावसावर संपूर्ण अवलंबित्व यामुळे देशातील दुर्गम भागात दुष्काळ वाढतो. शिवाय, हवामानाच्या असंतुलनामुळे दुष्काळाची वारंवारता वाढण्याची शक्यता आहे.
पावसाअभावी २०१४ हे वर्ष दुष्काळाचे वर्ष म्हणून घोषित करण्यात आले. पंजाब, हरियाणा आणि उत्तर प्रदेश या सर्वाधिक ऊस उत्पादक राज्यांमध्येही भीषण दुष्काळ आहे.
दुष्काळावर नियंत्रण कसे ठेवायचे
महत्त्वपूर्ण तांत्रिक प्रगती, सिंचन सुविधा आणि वाहतूक व्यवस्थेच्या विकासामुळे अगदी दुर्गम गावेही जवळपासच्या गावांना आणि शहरांशी जोडली गेली आहेत, ज्यामुळे मानवी लोकसंख्या, शेती आणि पशुधनावरील दुष्काळाचा परिणाम काही प्रमाणात कमी होतो. अशा वारंवार येणाऱ्या संकटाचा सामना करण्यासाठी सरकार स्वयंसेवी संस्था इत्यादींच्या मदतीने अतिरिक्त चारा व चारा उपलब्ध करून देण्यास प्राधान्य देते.
दुष्काळाच्या तीव्रतेचा अंदाज लावण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना जास्तीत जास्त पीक घेण्यास मदत करण्यासाठी एक नवीन उपग्रह विकसित करण्यासाठी नासा शास्त्रज्ञांनी भारतीय वंशाच्या शास्त्रज्ञासोबत भागीदारी केली आहे.
सरकारने सुरू केलेल्या सुधारणा योजना
भारत सरकारच्या क्रायसिस मॅनेजमेंट फ्रेमवर्क २०११ द्वारे, दुष्काळग्रस्त भाग, संकट आणि संकटाचा परिणाम या मुख्य पैलूंवर लक्ष केंद्रित करण्याचा हेतू आहे.
हा कार्यक्रम जमीन, पाणी, पशुधन आणि मानवी संसाधनांसह सर्व प्रकारच्या संसाधनांचा विकास आणि संवर्धन करून पर्यावरणीय समतोल राखण्याच्या दीर्घकालीन उद्दिष्टांच्या दिशेने कार्य करतो. योग्य तंत्रज्ञान आणि नैसर्गिकरित्या उपलब्ध संसाधनांचा वापर करून पिके आणि पशुधनावरील दुष्काळाचा प्रभाव कमी करणे हे त्याचे ध्येय आहे.
अलीकडील सरकारी उपाय म्हणजे विशेष सहाय्य पॅकेज आणि उच्च बियाणे अनुदान. ५०% पेक्षा कमी पाऊस पडणाऱ्या भागात डिझेल सबसिडी वाढवण्याची योजना आहे. सरकारने कोणत्याही राज्यात दुष्काळ पडल्यास बागायती पिकांची लागवड आणि चारा उत्पादनासाठी आर्थिक सहाय्य योजना प्रस्तावित केली आहे. कृषी पीक विमा योजनाही अंतिम टप्प्यात आहे.
भारताने दुष्काळविरोधी उपाययोजना राबविण्याची हीच योग्य वेळ आहे. याचा संपूर्ण बोजा शेतकऱ्यांवर टाकू नये. आपला देश संरक्षित केला पाहिजे आणि नैसर्गिक आपत्तींसाठी पूर्णपणे तयार झाला पाहिजे.
निष्कर्ष
प्रदीर्घ कालावधीपर्यंत पाऊस नसताना दुष्काळाची स्थिती असते. देशाच्या अनेक भागांत दुष्काळ पडणे ही एक सामान्य गोष्ट आहे. या स्थितीचे परिणाम तीव्र आणि अनेक वेळा अपरिवर्तनीय आहेत. दुष्काळ ही परिस्थिती आहे जेव्हा जगातील काही भाग काही महिने किंवा काही वेळा संपूर्ण हंगामात पावसापासून वंचित राहतात. विविध भागांत दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण करणारी आणि जीवघेणी ठरणारी अनेक कारणे आहेत.
पावसाचे पाणी साठवणे, पाण्याचा पुनर्वापर आणि पुनर्वापर, जंगलतोड नियंत्रित करणे, समुद्रातील पाण्याचे विलवणीकरण, क्लाउड सीडिंग, अधिक झाडे आणि झाडे वाढवणे, एकूणच पाण्याचा अपव्यय थांबवणे. तथापि, सामान्य जनतेने या कारणास पाठिंबा न दिल्यास यापैकी बहुतेक साध्य करणे शक्य नाही. त्यामुळे प्रत्येकाने या समस्येला आळा घालण्यासाठी आपले योगदान देणे ही जबाबदारी म्हणून स्वीकारली पाहिजे.
आज आपण काय वाचले
तर मित्रांनो वरील लेखात आपण दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी, essay on drought in Marathi हि माहिती पाहिली. मला खात्री आहे कि मी दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी माहिती या विषयावरील सर्व माहिती वरील लेखात मिळाली असेल.
तुम्हाला हा लेख कसा वाटला, आम्हाला कमेंट बॉक्समध्ये सांगा, जेणेकरून आमच्या दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी माहिती लेखात काही चूक असेल तर आम्ही ती लवकरात लवकर दुरुस्त करण्याचा प्रयत्न करू शकू किंवा वरील लेखात तुमची अधिक माहिती समाविष्ट करण्याचा प्रयत्न करू.
जाता जाता मित्रांनो, जर तुम्हाला या लेखातून दुष्काळ एक समस्या निबंध मराठी, essay on drought in Marathi या विषयावर संपूर्ण माहिती मिळाली असेल. जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर तुम्ही हा लेख तुमच्या फेसबुक, ट्विटर आणि व्हॉट्सॲप या सोशल मीडियावर नक्कीच शेअर करा.